Voor het ontkiemen van mijn zaden wil ik graag een warmtemat gebruiken. Hoe werkt dit en wat zijn de voordelen? In deze blog kijken we samen naar het effect van warmte, maar ook naar het principe achter het natuurlijke proces van het ontkiemen van zaden.
Hoe ontkiemen zaden?
Elk zaadje heeft specifieke omstandigheden nodig om te ontkiemen. Sommige zaden ontkiemen in het voorjaar, andere zaden pas als het echt warm wordt. Wanneer je zelf gaat zaaien, is het belangrijk om te weten welke zaden welke omstandigheden nodig hebben om zoveel mogelijk zaden succesvol te laten ontkiemen.
Op basis van het moment van ontkieming kunnen we de zaden in verschillende groepen verdelen. Wanneer je gebruik wilt maken van een warmtemat is het belangrijk om dit te weten. In deze blog zullen we ons vooral richten op de koude kiemers, en de warme kiemers.
In de natuur vallen de zaden aan het eind van de zomer, als de bloemen uitgebloeid zijn, op de grond. De zaden zijn in rust omdat de winter in aantocht is en ze moeten wachten op het juiste moment om te ontkiemen omdat ze in de meest gunstige omstandigheden de grootste overlevingskans hebben. In de herfst dalen de temperaturen en in de winter vriest het zelfs enkele dagen. De zaden koelen af tot onder het vriespunt. Op dit moment zal er geen zaad ontkiemen. Na de winter begint de aarde echter op te warmen, de zaden voelen de warmte van de zon en vaak ook het licht (nog een heel belangrijk element). Dit is een teken dat de winter ten einde loopt. Voor de zaden is dit een teken dat er gunstige omstandigheden aankomen.
Leuk weetje ; Wist je dat zaden een gevoel van zwaartekracht hebben en dit gebruiken om naar boven te ontkiemen?
Het is tijd om te ontkiemen!
Deze zaden gaan we zelf zaaien. De zaadtelers oogsten de zaden aan het einde van de zomer en in het voorjaar kopen we deze zaden in afgesloten zakken in de winkels. Vol enthousiasme zaaien we deze zaadjes op de vensterbank en wachten geduldig af. Niks gebeurt. We wachten nog even, misschien zijn we te ongeduldig. Misschien hebben ze wat meer water nodig. We geven meer water en de boel begint te beschimmelen. Helaas geen succes met deze zaden, het zullen slechte zaden zijn geweest. Teleurgesteld gaan we over op andere zaden, of kopen nieuwe. Als de zaden niet ontkiemen, hebben we waarschijnlijk iets verkeerd gedaan.
Als we hadden geweten wanneer we deze zaden moesten zaaien en onder welke omstandigheden ze moesten ontkiemen, zouden ons werk en wachten niet voor niets zijn geweest. Bovendien zijn we vaak teleurgesteld en gedemotiveerd als iets niet lukt. Erg jammer als je weet dat het zo makkelijk op te lossen is!
Dus hoe kunnen we deze zaden zaaien?
Het enige wat we hoeven te doen is het natuurlijke proces na te bootsen. Bij het zaaien van delphiniums leggen we bijvoorbeeld een deel van de zaden die we gaan zaaien een week of twee in een zak in de vriezer. Vervolgens halen we de zaden eruit en laten ze op kamertemperatuur ontkiemen in zaaibakjes.
Je kunt de natuur ook haar werk laten doen en de zaden in februari bijvoorbeeld onder glas of in een plastic kweektent zaaien. De zaden zullen op warmere dagen ontkiemen als gevolg van temperatuurschommelingen. Je moet echter geduld hebben en ervoor zorgen dat de zaden niet te nat worden en gaan schimmelen. Zaaien onder glas, in een kweektent of in een kweekbak zorgt ervoor dat de zaden niet wegspoelen of beschimmelen als het veel regent. De zon zorgt er ook voor dat het iets sneller opwarmt. We hebben nu zaden besproken die ontkiemen nadat het koud is geweest. Hoe zit het met zaden die warmte nodig hebben?
Dus waarom zou je een Heatmat gebruiken?
Op de pakjes zaden staat aangegeven hoe lang het duurt voordat ze ontkiemen. Bietenzaden ontkiemen bijvoorbeeld bij 7 graden Celsius. Het ontkiemen duurt tussen de 4 en 10 dagen. Een behoorlijk verschil! In koude omstandigheden, vanaf 7 graden Celsius, moet je wachten tot ongeveer dag 10 voordat zaailingen verschijnen. Wanneer we de zaden ontkiemen met behulp van wat warmte, bijvoorbeeld in de kas met een warmtemat, zie je al na 4 dagen zaailingen ontstaan! Bijna een week sneller dan wanneer je ze bij lagere temperaturen laat ontkiemen. Daarnaast zal ook de kieming van zaden lager zijn en zal de kans dat de zaden in de zaaibakjes beschimmelen ook kleiner zijn. Als we nu kijken naar planten die echt warmte nodig hebben, zoals tomaten, paprika's of bepaalde bloemzaden zoals zinnia's, zien we dat je warmte moet toevoegen om überhaupt kieming te krijgen.
Stel je voor, wij gaan in maart of april tomaten in de kas zaaien. We moeten vroeg beginnen met voorzaaien omdat de planten veel tijd nodig hebben. Door ons klimaat in Nederland hebben we een relatief korte zomer en moeten we ze dus voorzaaien. We zaaien de zaden in de kas of in een klein bakje met deksel. In februari of maart is het buiten nog erg koud en geen enkel tomatenzaadje zal denken dat de omstandigheden gunstig zijn voor kieming. Als we nu a verwarmingsmat zal de temperatuur van de zaai- en stekgrond oplopen tot zo’n 20 graden. Bovendien beschermt de warmte van de mat ze ook 's nachts tegen lage temperaturen. Dus naast het feit dat je door het gebruik van een warmtemat de kiemtijd van bepaalde zaden aanzienlijk kunt versnellen en het percentage gekiemde zaden hoger zal zijn, kan het voor sommige zaden ook essentieel zijn. Planten die van nature niet geschikt zijn voor ons relatief koude klimaat met korte zomers kunnen worden ontkiemd en opgekweekt in een kas, in een kleine kweekkast of in een plastic kweektent met behulp van wat extra warmte.
Conclusie
Bij het ontkiemen van zaden is het goed om de juiste temperaturen voor het ontkiemen te kennen. Veel zaden ontkiemen het beste rond de 20 graden Celsius. Voor een volledige lijst met de laagste, gemiddelde en beste kiemtemperaturen, kijk op onze blog over groeitemperaturen . Het gebruik van een warmtemat kan de ontkiemingssnelheid aanzienlijk verbeteren en ook helpen bij het ontkiemen van zaden die warmte nodig hebben om te beginnen. Het is ook geweldig om een warme omgeving te creëren voor planten die niet in jouw regio voorkomen en meestal in warme klimaten worden gekweekt. Wij blijven zelf warmtematten gebruiken om het proces te versnellen en ons groeiseizoen te verlengen.